Gençler Artık Ev Sahibi Olamıyor: Kalıcı Kiracılık Yeni Norm mu Oluyor?

Türkiye’de genç nüfus, artan konut fiyatları ve düşen alım gücü nedeniyle ev sahibi olma hayalinden her geçen yıl biraz daha uzaklaşıyor. Özellikle 25-35 yaş arası genç yetişkinlerin büyük çoğunluğu, yüksek enflasyon, kredi faizleri ve artan peşinat tutarları nedeniyle artık konut alımını değil, uzun vadeli kiracılığı tercih etmek zorunda kalıyor. Bu durum, Türkiye'de geleneksel “ev sahibi olma” kültürünün yerini yavaş yavaş “kalıcı kiracılık” modeline bırakabileceğine işaret ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve özel araştırma kuruluşlarının verilerine göre, 2020 yılında kendi evinde oturan genç bireylerin oranı %44 civarındayken, 2024’te bu oran %30’un altına gerilemiş durumda. Aynı dönemde gençler arasında kirada oturma oranı ise %50’yi aşarak dikkat çekici bir artış gösterdi. Bu değişimin en büyük nedenlerinden biri, konut fiyatlarındaki hızlı yükseliş. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde sıfır konut fiyatları milyonlarca liraya ulaşırken, ikinci el konut piyasasında da fiyatlar gençlerin ulaşamayacağı seviyelere çıkmış durumda. Örneğin İstanbul’da ortalama bir dairenin fiyatı 4-5 milyon TL’ye yaklaşırken, bu miktarın asgari ücretli ya da yeni işe başlamış biri için neredeyse “ulaşılamaz” olduğu belirtiliyor. Konut kredilerindeki yüksek faiz oranları da tabloyu daha da zorlaştırıyor. Şu anda ortalama kredi faizi %3’ün üzerinde seyrederken, 10 yıllık vadeyle çekilen bir kredi, ödenecek toplam miktarın neredeyse iki katına çıkmasına neden oluyor. Gençler, bu ekonomik koşullarda borçlanarak ev sahibi olmak yerine, esnek ve taşınabilir bir yaşam biçimini tercih ediyor.

Sosyolog Dr. Burcu Sarı, bu durumu şöyle değerlendiriyor: “Ev sahibi olmak artık sadece ekonomik değil, aynı zamanda kültürel bir tercih olmaktan çıkıyor. Gençler için artık güvenli, ulaşım açısından uygun ve sosyal imkânlara yakın kiralık evler daha öncelikli hale geldi. Özellikle büyükşehirlerde ev sahipliği bir yatırım değil, bir lüks haline geldi.” Bununla birlikte uzun vadeli kiralama kültürü, hâlâ Türkiye’de yerleşmiş değil. Ev sahipleri kısa süreli sözleşmeleri ve sık kira artışlarını tercih ederken, genç kiracılar güvencesiz bir barınma ortamında yaşamaya çalışıyor. Uzmanlar, Avrupa’daki “sabit kiracı” sisteminin Türkiye’de de yaygınlaşması gerektiğini savunuyor. Devletin bu konuda gençleri destekleyecek sosyal konut projeleri ve uygun faizli konut kredileri üretmesi gerektiği sıkça dile getiriliyor. Ancak mevcut ekonomik koşullarda bu tür desteklerin sürdürülebilirliği de tartışma konusu. Sonuç olarak, Türkiye'de gençlerin ev sahibi olması her geçen yıl daha da zorlaşıyor. Bu durum, önümüzdeki yıllarda kiralık konut piyasasının daha da büyümesine ve kiracılığın toplumun ana yaşam modeli haline gelmesine neden olabilir. Ancak bu geçişin sağlıklı olması için hukuki ve sosyal altyapının da hızla güçlendirilmesi gerekiyor.